Wanneer iemand, zonder daartoe bevoegd te zijn, namens een ander een overeenkomst sluit, dan is deze zogeheten ‘pseudovertegenwoordiger’ schadeplichtig jegens de wederpartij (artikel 3:70 BW ‘instaan voor volmacht’). De gedachte hierachter is dat men in het handelsverkeer erop moet kunnen rekenen dat iemand die een bepaalde kwaliteit zegt te bezitten, deze kwaliteit c.q. bevoegdheid ook daadwerkelijk bezit.

De onbevoegd vertegenwoordigde (dus degene in wiens naam is gehandeld zonder dat daarvoor een rechtsgeldige volmacht bestond) kan het hiervoor genoemde gebrek echter ‘repareren’ door de onbevoegd verrichte rechtshandeling te ‘bekrachtigen’. Door bekrachtiging krijgt de onbevoegd c.q. zonder rechtsgeldige volmacht verrichte rechtshandeling alsnog hetzelfde gevolg als zou zij wél krachtens een rechtsgeldige volmacht zijn verricht. Bekrachtiging werkt terug en het is dus achteraf alsof de rechtshandeling direct rechtsgeldig tot stand is gekomen (artikel 3:69 BW ‘Bekrachtiging’). 

Hoge Raad, 3 februari 2017

Onlangs heeft de Hoge Raad (HR 3 februari 2017 ECLI:NL:HR:2017:144) een interessante uitspraak gewezen over de bekrachtiging van onbevoegd verrichte rechtshandelingen. 

Wat speelde er in deze zaak?

In een overeenkomst met betrekking tot de koop/verkoop van een pand stond als koper vermeld: ‘Frère Vastgoedprojecten B.V., vertegenwoordigd door A en B.’ Frère Vastgoedprojecten B.V bestond echter op het moment van de contractsluiting nog helemaal niet en was óók nog niet ‘in oprichting’. Pas geruime tijd later werd Frère Vastgoedprojecten B.V. (Frère), alsnog, daadwerkelijk, opgericht. In de oprichtingsakte stond onder meer het volgende vermeld;

“Bekrachtiging
Alle door de oprichters namens de in oprichting zijnde vennootschap verrichte rechtshandelingen worden door de vennootschap bekrachtigd onder de opschortende voorwaarde dat de vennootschap is ingeschreven in het handelsregister, zodat daaruit met ingang van bedoelde inschrijving voor de vennootschap rechten en plichten ontstaan.” 

Op het moment dat de levering van het pand uitbleef, kwam de verkoper erachter dat zij met een (destijds) niet bestaande vennootschap had gecontracteerd. Vervolgens heeft verkoper, A en B persoonlijk – in hun hoedanigheid van pseudogevolmachtigden – aansprakelijk gesteld voor de haar geleden schade op grond van onbevoegde vertegenwoordiging (3:70 BW). 

Het Hof oordeelde allereerst dat art. 2:203 BW, welk artikel een speciale regeling inhoudt voor bekrachtiging van namens de B.V. i.o. verrichte rechtshandelingen, niet van toepassing was. Dit aangezien Frère op het moment van de contractsluiting nog überhaupt niet ‘in oprichting’ was.

Volgens het Hof kon de verkoper (slechts) Frère aanspreken (wat echter een zogeheten ‘kale kip’ was) en waren niet (ook) A en B persoonlijk aansprakelijk wegens onbevoegde vertegenwoordiging (3:70 BW). Dit aangezien volgens het Hof Frère de overeenkomst had bekrachtigd door hetgeen in haar oprichtingsakte was vermeld omtrent bekrachtiging.

De Hoge Raad oordeelde echter anders. De Hoge Raad overwoog dat het Hof “heeft miskend dat voor bekrachtiging is vereist dat de verklaring houdende bekrachtiging tot de wederpartij is gericht en die wederpartij heeft bereikt (art. 3:69 BW in verbinding met de art. 3:33 BW en 3:37 BW). Het Hof heeft niet vastgesteld dat de bekrachtigingsverklaring, die naar zijn oordeel in de oprichtingsakte lag besloten, tot [eiseres] (de verkoper) was gericht en [eiseres] heeft bereikt.”

De Hoge Raad heeft de uitspraak van het Hof dan ook vernietigd en het geding naar het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden terugverwezen voor verdere behandeling en beslissing. 

Conclusie

In het rechtsverkeer is verklaren alleen dikwijls niet voldoende. In het in dit artikel genoemde arrest heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de algemene regel dat een verklaring om werking te hebben a) tot de ander moet zijn gericht en b) de ander ook moet hebben bereikt óók geldt voor de bekrachtiging van overeenkomsten.