Het is wellicht een open deur, maar niet genoeg kan benadrukt worden dat vechtscheidingen desastreuze gevolgen kunnen hebben. Niet alleen voor de betrokken stellen zelf, maar ook - en vooral - voor de kinderen.

Een vechtscheiding brengt schade toe

De gevolgen van langdurige en heftige ruzies kunnen voor de kinderen desastreus zijn. Als ex-partners blijven vechten, beschadigt dat de kinderen. Kinderen kunnen gevoelens van angst voor een of beide ouders ontwikkelen of in een loyaliteitsconflict komen. U weet wel, dat zijn de kinderen die in aanwezigheid van de ene ouder niets durven te zeggen over hoe fijn ze het hebben gehad bij de andere ouder. Of kinderen die de betreffende ouder altijd “naar de mond praten”. Uiteraard gebeurt dit bij de andere ouder ook. Het is denk ik overbodig om te zeggen dat een kind hier veel last van kan hebben, ook op langere termijn.

Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die in een vechtscheiding belanden vaker problemen krijgen op school, meer crimineel gedrag vertonen, emotionele problemen ervaren en in een latere fase in hun leven vaker problemen in de eigen relaties ondervinden. Volgens het Ministerie van Veiligheid en Justitie maken per jaar zo’n 6.000 (!) kinderen een “complexe” echtscheiding mee. Er is dus sprake van een serieus probleem.

Aanpak vechtscheidingen

Deze problematiek wordt tegenwoordig steeds beter onderkend, ook vanuit de overheid. Op initiatief van het Ministerie van Veiligheid en Justitie is recentelijk het programma ’Recht doen aan je kind’ ontwikkeld. Hierin krijgen ouders die in een complexe scheiding zijn verwikkeld, hulp aangeboden. In dit programma volgen ouders gedurende een week een intensief programma, waarin zij met hulpverleners en deskundigen aan de slag gaan met hun problemen, zowel op emotioneel als op juridisch vlak. Het doel is dat ouders weer met elkaar leren omgaan zonder de strijd waar de kinderen ernstige schade van ondervinden.

Rechterlijke macht

Ook rechters zijn zich er in toenemende mate van bewust dat rechtspreken alleen geen oplossing biedt in vechtscheidingen, zeker niet in die zaken waar kinderen bij betrokken zijn.

De Hoge Raad heeft in vaste rechtspraak geoordeeld dat uitgangspunt is en blijft dat een kind recht heeft op contact met beide ouders. In zaken waarbij de contacten tussen de ouders en de kinderen onderwerp van geschil zijn, verplichten rechters partijen dan ook steeds vaker om zich te melden bij zogenoemde “omgangshuizen” om onder leiding van een team aan professionele (jeugd)hulpverleners te werken aan een structurele omgangs- of contactregeling. Pas als dat geen oplossing geeft, gaat de rechter verder met de behandeling van de zaak.

Mediation tijdens een procedure

Al langere tijd bieden rechtbanken het programma “mediation naast rechtspraak” aan. Partijen die in een familierechtelijke procedure verwikkeld zijn kunnen - indien zij hiermee instemmen - nog voor of tijdens een zitting verwezen worden naar mediation. Lopende zaken worden aangehouden in afwachting van de uitkomsten van mediation. Zo houdt de rechter vinger aan de pols.

Initiatieven van de rechters

Onlangs heeft de Rechtspraak bericht over de verschillende initiatieven die familierechters ontwikkeld hebben om binnen procedures over vechtscheidingen de problemen voor kinderen te verminderen, en er in ieder geval voor te zorgen dat die niet erger worden. Voorbeelden van dergelijke initiatieven zijn:

De regierechter

Alle geschillen rond een scheiding (of het nu om boedelscheiding gaat of de verdeling van de zorg voor de kinderen) worden door dezelfde rechter behandeld, zodat de rechter kan “doorpakken” als het conflict tussen de ouders dreigt te escaleren.

Uniform hulpaanbod

In Noord-Nederland hebben familierechters afspraken gemaakt met hulpverleners en gemeenten over de hulp die ouders en kinderen kunnen krijgen. Daardoor kunnen zij mensen gericht doorverwijzen en staat vooraf al vast dat de gemeente die hulp financiert. Dat scheelt heel veel tijd en vergroot de kans dat mensen op de juiste plek terechtkomen.

Ouders blijven verantwoordelijk

Alle goede initiatieven om vechtscheidingen te voorkomen zijn natuurlijk toe te juichen. Echter, het ontslaat natuurlijk niet ouders van hun verantwoordelijkheden. Zij moeten in eerste instantie voorkomen dat een scheiding een vechtscheiding wordt. Zij zijn dat verplicht ten opzichte van hun kinderen. Daarom is vroegtijdig de juiste (juridische) informatie inwinnen essentieel. Wees niet bang om (juridische) hulp en advies in te winnen. Mediation is een bewezen, waardevol instrument om vechtscheidingen te voorkomen.

Een ieder die twijfelt aan de impact van scheidingen op kinderen, wordt aangeraden om de vierdelige serie van Klokhuis over echtscheiding door de ogen van kinderen te kijken. In die serie vertellen kinderen over de scheiding van hun ouders en hoe ze zich daarover voelen. De eerste aflevering was op 19 januari 2017, er volgen nog drie wekelijkse afleveringen op de donderdag, rond 18.30 uur op NPO 3.